کد مطلب:48608 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » قرآن

مقصود از اهل ذكر در آيه شريفه فَسْ ?‹َلُوَّا أَهْلَ الذِّكْر چيست؟

خداوند سبحان ميفرمايد: وَ مَآ أَرْسَلْنَا مِن قَبْلِكَ إِلآرِجَالاًنُّوحِيَّ إِلَيْهِمْ فَسْ ?‹َلُوَّا أَهْلَ الذِّكْرِ إِن كُنتُمْ لاَتَعْلَمُونَ ;(نحل،43) و پيش از تو، جز مرداني كه به آنها وحي ميكرديم، نفرستاديم! اگر نميدانيد، از آگاهان بپرسيد (تا تعجب نكنيد از اين كه پيامبر اسلام از ميان همين مردان برانگيخته شده است!).

واژه ذكر گاه به معناي حفظ و گاه به معناي يادآوري است (اعم از يادآوري زباني و لفظي و يا دروني و باطني).(ر.ك: مفردات الفاظ القرآن، راغب اصفهاني، ص 328، دارالقلم و دارالساميه.)

به قرآن مجيد نيز ذكر گفته شده(ر.ك: ص، 8. انبيأ، 24 و 50 و...) زيرا حقايقي را براي انسان بازگو و يادآوري ميكند.

بنابراين اهل ذكر از نظر مفهوم لغوي به كساني گفته ميشود كه داراي آگاهي و اطلاع باشند و بتوانند حقايق را يادآوري و بيان نمايند، و معناي آيه شريفه اين است كه اگر حقيقت مطلبي را نميدانيد از اهل اطلاع سؤال كنيد، تا براي شما حقيقت را يادآوري وبازگو نمايند.

اين آيه شريفه در واقع بيانگر يك قانون كلي عقلايي در مورد رجوع جاهل به عالم است، يعني هر مسأله در هر زماني بايد از آگاهان نسبت به آن مسأله پرسيد.

از آن جا كه اميرالمؤمنين و پيشوايان معصوم: داناترين فرد زمان خود بودند، لذا بهترين و عاليترين مصداق اهل ذكر به شمار ميآيند; چنان كه در روايات زيادي آمده است كه مقصود از اهل ذكر امامان معصوم: ميباشند، به عنوان نمونه به چند روايت در اينباره اشاره ميكنيم:

1. امام رضا7 به كساني كه آية فوق را به دانشمندان يهود و نصاري تفسير ميكردند فرمود: سبحان الله مگر چنين چيزي ممكن است؟ اگر ما به علماي يهود و نصاري مراجعه كنيم مسلماً ما را به مذهب خود دعوت ميكنند، سپس فرمود: اهل ذكر ما هستيم.(ر.ك: تفسير نورالثقلين، الحويزي، ج 3، ص 57، مؤسسه مطبوعاتي اسماعيليان / تفسير نمونه، همان، ج 11، ص 245.)

2. امام باقر7 در تفسير آيه شريفه ميفرمايد: ذكر قرآن است، و اهل بيت پيامبر اهل ذكرند و از آنها بايد سؤال شود.(ر.ك: تفسير نورالثقلين، همان، ص 55.)

3. در روايت آمده است كه از اميرالمؤمنيندربارة اين آيه شريفه پرسيده شد، حضرت در جواب فرمود: به خدا سوگند كه اهل ذكر ما هستيم، اهل علم و معدن تأويل و تنزيل (قرآن) ما هستيم، از رسول خدا شنيدم كه ميفرمود: من شهر علمم و علي در آن است...(ر.ك: شواهد التنزيل، الحافظ الحاكم الحسكاني، تحقيق و تعليق شيخ محمد باقر محمودي، ج 1، ص 432ـ437، مؤسسه الطبع و مجمع الثقافة الاسلامية.)